De drie grote speekselklieren zijn elk in paren aanwezig. Ze produceren ongeveer 90% van het menselijk speeksel:

• De grootste speekselklieren, de parotisklieren (glandula parotis, glandula parotidea) bevinden zich aan beide zijden voor de oren.
• De submandibulaire klieren (glandula submandibularis) bevinden zich aan de binnenkant van de onderkaak.
• De sublinguale klieren (glandula sublingualis) bevinden zich in de mondbodem, onder de tong.

Samen met ongeveer 1.000 kleinere individuele (solitaire) klieren in het slijmvlies van de lippen, mond en keel, produceren de grote klieren bij een gezond persoon 1.000 tot 1.500 ml speeksel per dag, dat wil zeggen tussen 0,6 en 1 ml per minuut. De secretie is overdag, bij het eten of door bepaalde prikkels, 4 tot 5 keer hoger dan ‘s nachts tijdens rust.

Speeksel bestaat voornamelijk uit water, elektrolyten, eiwitten en enzymen. Het beschermt en reinigt het slijmvlies in mond en keel en is het eerste verdedigingsstation tegen ziekteverwekkers. Bovendien breekt het zetmeel en eiwitten in voedsel af voor verdere verwerking in de maag en transporteert het de smaken ervan. Het speeksel maakt het voedsel vloeibaar en vergemakkelijkt het doorslikken. Speeksel is belangrijk voor de tandstructuur omdat het zuren neutraliseert en het tandglazuur verhardt met zijn mineralen. Ten slotte worden lichaamseigen stoffen (bijvoorbeeld jodium, antilichamen) en lichaamsvreemde stoffen (antibiotica, zware metalen, virussen enz.) via speeksel uitgescheiden.